**~~Ebru~~**

[hüsna]

Ebru sanatı:
Ebru sanatının Ortaya çıkış yeri ve tarihine ilişkin kesin bir delil bulunmamasının sebebi; yapılan ebru ların üzerine tarih atılmamış olması ve bu sanatla ilgili çok az yazılı kaynak bulunmasından dolayıdır. Ancak, genel olarak araştırmacıların kanaati "ebru sanatı"nın en geç 15. yüzyıldan beri varolduğudur. hatta bazı araştırmacılara göre köklerinin 6. ve 10. yüzyıla kadar uzandığı varsayılmaktadır. 6. ve 10. yüzyıllarda kağıdı bulan türklerin "ebru sanatı" nı da buldukları düşünülmektedir. Uygur türklerinin cilt yapmayı çinlilerden önce başarmış olmaları da, bir cilt sanatı olan "ebru sanatı" nın tarihsel olarak bu coğrafyada doğmuş olabileceğinin işareti olarak varsayılmaktadır. "Su nakış tutmaz diyen buraya gelsin" diyen Mevlana Celalleddini Rumi hazretlerinin bu sözü de bu sanatın tarihinin 12. yüzyılda biliniyor olmasının bir işareti olarak sayılmaktadır.

Sayın M. Uğur Derman'ın Osmanlı ansiklopedisinde (C.11 - S.189) belirttiğine göre ise; Bilinen, bu sanat, kağıdın tarih sahnesine girmesiyle gelişmiştir. Çin'de liu-şa-cien , XII. asırdan itibaren Japonya'da suminagaşi ve beninagaşi isimleriyle sulu vasatta yapılan bir takım çalışmaların mevcudiyeti, daha sonraki asırlarda Çağatay Türkçesi'yle ebre adını alarak Türkistan'da ortaya çıkan bu sanatın tarihi gelişimi hakkında, müphem de olsa bir fikir vermektedir. Türkistan'dan en geç XVI. asır başlarında İpekyolu'nu takiben İran'a geçişinde ebri olarak isimlendirilen bu sanat, görünüşüyle gerçekten bulut kümelerine benzer şekiller taşıdığından, buluta nisbet ifade eden bu Farsça ismi doğrulamaktadır. Osmanlı ülkesinde de revaç bulan aynı isim, son yüzyılda Türkçe'de ebru'ya dönüşmüştür. Galat olmakla beraber, kaş gibi şekiller de ihtiva ettiğinden, bu sanata ebru denilmesi bir çelişki sayılmamalıdır; çünkü ebru kelimesi Farsça'da kaş manasına gelmektedir. Aynı yüzyılın sonlarında, İstanbul'dan Avrupalı seyyahlar tarafından kendi memleketlerine götürülen ebru kağıtları önce Almanya'da, sonra da Fransa ve İtalya'da mermer kağıdı veya Türk mermer kağıdı, hatta sadece Türk kağıdı adıyla tanınıp benimsenmiş ve oralarda da yapılmaya başlanmıştır. Zaman içinde İngiltere ve Amerika'ya da yayılan ebru kağıdı, her ülkenin sanat anlayışına göre bir başkalık gösterir. Bunda, kullanılan değişik malzemenin de rolü olmalıdır. Belgelenen en eski ebru örneği 16. yüzyıla aittir. Kağıdın süslenmesinde, kıt'a ve levhaların iç ve dış pervazlarında, yazma ciltlerinde yan kağıdı olarak sıkça kullanılmıştır.

Ebru hakkında Türkçe kaleme alınmış bilinen en eski eser, 1615’ten sonra yazılan "Tertib-i Risâle-i Ebrî" adlı yazma kitapçıktır. Günümüzde bilinen ebru tarzındaki eserler ilk kez Orta Asya - Osmanlı coğrafyasında ortaya çıkmıştır. Ebrunun tarihi ile ilgili olarak sayın Uğur Derman (Türk Santında Ebrû), tarihi kestirilebilen en eski ebru olarak, üzerinde Mâlikî Deylemî’ye ait bir kıt’anın bulunduğu ve Gürcistan’da yazılmış olan 1554 tarihli bir ebruyu gösterir. Bu ebrunun, hafif ebru olarak yapılmış olması ve hafif ebrunun ancak belli bir ustalaşmadan sonra yapılabildiği gözönüne alınacak olursa, ebrunun orijinin çok daha eskilere dayandığı düşünülmektedir.

Osmanlı döneminde başlıbaşına bir sanat ve iş kolu olan ebruculuk, 20.yüzyıl başlarına gelindiğinde unutulma noktasına gelmiştir. Bu sanatın tekrar hayat kazanması, ebru sanatına 'çiçekli ebru'yu hediye eden büyük sanatçı Necmeddin Okyay sayesinde olmuştur. Okyay'dan sonraki büyük merhale Mustafa Düzgünman'dır. Mustafa Düzgünman'ın talebelerinden Niyazi Sayın, Sabri Mandıracı,Timuçin Tanarslan,Alparslan Babaoğlu,Fuat Başar bu sanatın yeniden yaygınlaşmasında büyük gayret sarfetmişlerdir.
Ebru Kelimesi Nereden Gelir.
EBRE : Çağataycada dalgalı, damarlı renkli kağıt gibi manaya gelmektedir.
EBRİ : Farsça "ebr" kelimesinden türemiş olan "ebri" bulut gibi, bulutumsu manalarına gelmektedir.
EBRU : Farsçada kaş manasına gelmektedir.
AB-RU : Farsça bir sıfat tamlaması olup "su yüzü" manasına gelmektedir.
Ebru sanatı dünyada farklı isimler ile anılmaktadır. Almanlar; Turkish Mramor Papier, Fransızlar; Papier Marbre Turc, İngilizler; Turkish Marbled Paper ve Arablar; Varaku'l Mücezza diye isimlendirmişlerdir